Dat in 1648 de vrede ‘doorbreekt’ in een oorlogsmoe Europa dat is een feit. Maar wie sloot nu vrede met wie en wanneer was dat precies ? Daarover bestaat nogal wat verwarring. Was het in Münster (= stad in Westfalen) en/of misschien in Osnabrück?

Vandaar: voor de helderheid:

Tractaet van Vrede (1648)
  1. De Vrede van Münster is de naam van het vredesverdrag tussen Spanje en de Nederlanden. De bepalingen ervan werden reeds op 30 januari 1648 vastgesteld in Münster, waar diplomaten allerhande (aller landen) bezig waren naar een Europese vrede toe te werken. Het verdrag wordt officieel op 15 mei 1648.
  2. De Vrede van Westfalen. Dat is een koepelterm en omvat alle vredesverdragen (‘de vrede’) die uit de diverse onderhandelingen te Münster zijn voortgekomen. Met dit vredesbesluit komt er een officieel einde aan de oorlog tussen een groot aantal Europese landen. Dat vredesakkoord werd vastgelegd in twee verdragen:
    1. Het verdrag van Münster (= ratificatie van het verdrag van 30 januari) op 15 mei 1648, plechtig voorgelezen en gevierd op 15-16 mei .
    2. Het verdrag van Münster en Osnabrück, getekend op 24 oktober 1648.

Extra toelichting:

  1. Het verdrag van Munster (Instrumentum Pacis Monasteriensis) werd gesloten tussen de keizer van het ‘Heilige Roomse Rijk’ (Ferdinand III) en Frankrijk en hun respectieve bondgenoten.
  2. Het Verdrag van Osnabrück (Instrumentum Pacis Osnabrugensis) werd gesloten tussen dezelfde keizer en Zweden en hun respectieve bondgenoten.
  3. In 1649 en 1650 werden nog allerlei praktische zaken, o.a. schadevergoedingen, geregeld (uitvoeringsbesluiten) in Neurenberg.

De artikelen  XVII, XVIII, XIX

In het notulenboek van de Antwerpse protestantse schuilkerk, de Brabantse Olijfberg, beroept men zich op de artikelen 17-19 van het Vredesverdrag van Münster voor een vorm van ‘toelating van hun eredienst’. Men heeft ze zelfs overgeschreven in het kerkboek. Wie de artikelen echter leest, beseft dat een groot deel wishful thinking was. De artikelen garanderen immers geen godsdienstvrijheid, enkel een minimum aan rechten voor burgers (“Ondersaten en Inwoonders’) van het ene rijk die om welke redenen dan ook vertoeven in andermans rijk. Nederlanders in Antwerpen zouden dus hun religie bescheiden en discreet mogen beleven, maar geboren Antwerpenaren niet… Aan: cuius regio, eius religio wordt niet geraakt.

Hieronder de betreffende artikelen:

  • 17. Sullen oock de Ondersaten en Inwoonders van de Landen van de voorsz. Heeren Staten hebben de selve verseeckertheyt ende vrijheydt in de Landen van den voorsz Heer Koningh, die geaccordeert is aen de Ondersaten van den Koningh van Groot Brittangien by het laetste Tractaet van Vrede ende de secrete Articulen ghemaeckt met den Connestabel van Castilien.
  • 18 De ghemelde Heer Koningh sal met den eersten noodighe voorsorge gheven, datter eerlijcke plaetsen geordonneert werden tot de begraeffenis van de Lichamen der gener die van der voorsz. Heeren Staten zyde sullen komen te overlijden onder de gehoorsaemheyt van den voorsz Heer Koningh.
  • 19 De Onderdanen ende Ingesetenen van de Landen van den ghedachten Heer Koningh komende in de Landen van de voornoemde Heeren Staten sullen haer ten opsichte van de publijcke oeffeninghe van de Religie moeten ghedragen in alle zedigheyt, sonder eenigh schandael te gheven met woorden ofte met wercken ende sonder eenige lasteringhe te spreecken : Ende ’t selve sal worden geobserveert by de Onderdanen ende Inwoonderen van de Landen der voorschreven Heeren Staten komende in de Landen van syne Majesteyt.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *